De docent kijkt me ernstig aan over de rand van zijn leesbril. Hij schraapt zijn keel en zegt met een stalen gezicht: “Danielle…, humor wordt in de academische wereld over het algemeen niet geapprecieerd.” Dan laat hij een plechtige stilte vallen en vervolgt: “… Maar ik vind het geweldig, dus van mij krijg je een 9!” Het is 1999. Ik heb zojuist mijn eerste werkstuk ingeleverd op de toenmalige Katholieke Universiteit Brabant (tegenwoordig Tilburg University). In de volksmond heette deze universiteit destijds K.U.T.: Katholieke Universiteit Tilburg.
Graftakken
Nu heb ik de smaak te pakken. Zes jaar lang schud ik de universitaire graftakkenwereld wakker met de meest hilarische essays en papers. Ik krijg regelmatig goede punten. De docenten zijn opgelucht. Eindelijk mag de beste emotie die God uitgevonden heeft, gevoeld worden: de lach. Depressies onder professoren behoren tijdelijk tot het verleden. Maar er mag niet openlijk over gesproken worden. Ik ben het best bewaarde geheim van Tilburg. Het is niet de bedoeling dat de anderen weten dat ze schuddebuikend boven mijn verhalen zitten. De punten worden vreemd genoeg wat lager wanneer docenten met z’n tweeën een college geven. Ze moeten toch hooghouden dat de academische wereld vol ernstige, diepdenkende mensen is die iedere belastingcent waard zijn. Ze nemen zichzelf daarom très aux serieux.
Male chauvinist
Ook mijn referaten zijn net cabaretvoorstellingen. ‘Referaat’ is een duur woord voor ‘spreekbeurt’. Zeg dat dan ook! Op een dag hou ik met een vriendin een referaat over een hardcore feministische literatuurcritica. Ik besluit in de rol van de male chauvinist te kruipen en vanuit dat standpunt te kijken. Ik steek duchtig de draak met deze dame, maar vooral met male chauvinists. Omdat ik een vrouw ben, wordt het grappig. De tranen rollen over de wangen van enkele toeschouwers. Een vrouw die een male chauvinist belachelijk maakt is eigenlijk gewoon weer een feministe. Daarom kan ik het maken. De docent zegt na afloop: “Het was vermakelijk, maar ehm…Danielle… je sprak wel wat badinerend…” Ik stoot mijn vriendin aan en fluister: “Wat is badinerend?” “Geen idee”, fluistert ze terug. “Meneer ik praat geen academisch…(een 'Raven van Dorstje')”, zeg ik tegen de docent, “dus vertel mij eens, wat betekent ‘badinerend’?” Hij lacht: “Het betekent ‘spottend.’” Zeg dat dan ook!
Humor in de literatuur
Vandaag (het is inmiddels 2022) sta ik voor mijn boekenkast. Het lachen vergaat me. Want hoe zit het namelijk met het humorgehalte binnen de wereldliteratuur? Dat valt dus tegen. Ook de literatuur neemt zichzelf très aux serieux. Zwaarmoedigheid is een wijdverbreid verschijnsel onder auteurs. Ooit viel ik er zelf aan ten prooi, maar ik doe niet meer mee aan de tragikomedie. Mag het allemaal wat luchtiger? Dat is fijner voor de schrijvers en voor de lezers. Een win-win situatie!
Leeslijst
Schrijvers zijn misschien collectief humorloos gemaakt op de universiteit? Omdat het zo hoort? Zonde. Mijn favoriete kinderboekenschrijver blijft toch altijd Roald Dahl. Omdat hij zo grappig is! Andere kinderboekenschrijvers met humor zijn vaak schatplichtig aan de geestelijk vader van Matilda. Ook voor pubers valt er bar weinig te lachen in de letteren. Geen wonder dat de jeugd een hekel heeft aan die vervelende Leeslijst!
En dan nu het percentage humor tussen mijn boeken … Ik denk dat ik maar zo’n 25% procent van de boeken in mijn huis uitdrukkelijk associeer met humor. Mijn ogen glijden langs de ruggen. Don Quichot, inderdaad grappig. In de Blikken Trommel van Günter Grass druipt de ironie van de pagina’s. Daarom is het een van mijn favoriete boeken. Ook heb ik hardop gegrinnikt om Honderd Jaar Eenzaamheid van Marquez. En ja, The world according to Garp is ook geinig, al ligt het er wel Amerikaans dik bovenop.
Mijn favoriete humoristische en filosofische boek is A Fraction of the Whole van Steve Tolz, wat heb ik daar van genoten. En zelfs in Dostojevski’s De Gebroeders Karamazov, dat bekend staat als een zeer ‘zwaar’ literair werk, heb ik heel wat humoristische passages gevonden. Gelukkig heb ik een ingebouwde humordetector. In ieder boek zit natuurlijk wel wat humor. Maar humor is duidelijk niet HET ultieme unique selling point binnen de literatuur. Ik ga daar hoogstpersoonlijk verandering in brengen!
Humor in de Bijbel?
Dan valt mijn oog op de Bijbel. Een ernstige denkrimpel verschijnt op mijn voorhoofd. Ja dat is het! Het Boek der Boeken, het meest verkochte boek allertijden, bevat geen greintje humor. Wat een manco! Hoe kun je dan verwachten dat de rest van de literatuur grappig is? Hadden we God om te beginnen niet wat meer humor mee kunnen geven? En de profeet Mohammed is ook niet bepaald een lachebekje. Kunnen we die ook eens een shot humor toedienen? Dat zou voor een vredige wereld zorgen. Ik denk dat God – indien Hij echt bestaat – veel gevoel voor humor heeft trouwens. God heeft de humor misschien nog eerder geschapen dan de mens. Gewoon… om ons leven wat draaglijker te maken. Misschien vindt God het leven regelmatig een dijenkletser. Een soort Goddelijke Komedie. Hij zit ons toch al sinds mensenheugenis 24/7 te bekijken, wellicht geamuseerd? Zeg nou zelf: we zijn toch zeker ook hilarisch met z'n allen? Waarom is de Bijbel dan zo humorloos? De Bijbel is duidelijk niet door God zelf maar door de Godsvrezende mensch geschreven. Daarom zit de Heilige Schrift vol met menselijke gebreken.
Profeet Daniel(le)
Als cultuurchristen lees ik wel eens stukken in de Bijbel. Ik ben nieuwsgierig naar de eeuwenoude verhalen die onze beschaving gevormd hebben. Er staan prachtige vertellingen in de Bijbel, maar regelmatig denk ik: ‘voor dit verhaal had God wel een betere schrijver in de arm kunnen nemen’. De verhalen zijn vaak onaf of ze komen niet helemaal uit de verf. Kortom: er zit meer in. Elke keer als er een meesterverteller aan het woord is, hang ik aan zijn lippen. Eén van de mooist geschreven verhalen vind ik het verhaal over de profeet Daniel. (Daniel wordt in een kuil voor de leeuwen gegooid, maar heeft zo’n sterke geest en een rotsvast geloof dat de leeuwen hem niet durven aanraken). En wisten jullie dat ik (uiteraard…) naar die profeet ben vernoemd? En niet naar Danielle Steel, de schrijfster van veredelde kasteelromans?
Lacht Jezus?
Ik keek een paar jaar terug eens naar een EO-quiz. Een vraag luidde: ‘Hoe vaak lacht Jezus in de Bijbel?’ Het bedroevende antwoord luidde: ‘Nul Keer!’ Hij zegt in het Boek echter wel 1 keer met een zuur gezicht: ‘Lachen is gezond’. Maar daar blijft het dan ook bij. Ik geloof het niet. Dat Jezus een zuurpruim was. Dat Hij in Real Life nul keer zou hebben gelachen.
Jezus zou beter uit de verf komen als hij eens een goeie mop vertelde. Gewoon met een grote pint in Zijn hand aan de Bar des Levens: ‘Ken je die mop van die God die geen humor had? Die bestond niet!’ En de apostelen gieren het uit. De auteurs hebben echter hun best gedaan om de Bijbel bloedserieus en angstaanjagend te maken, zodat men altijd braaf en godvrezend zal leven. Gevolg: we nemen het leven veel te serieus. Totdat Guus Kuijer het boek der boeken onder handen nam. Ik heb namelijk een geweldige leestip voor jullie:
De Bijbel voor ongelovigen van Guus Kuijer. Hij maakte zijn eigen versie van het Oude Testament. Niet voor kinderen, maar voor volwassenen.
God met humor
Het is een fantastisch boek vol hervertellingen van de Bijbelverhalen. Guus Kuijer is een meesterverteller en zijn versies van de vertellingen zijn briljant. En jawel: ze zijn ook vaak hilarisch! God blijkt in de 21e eeuw openlijk gevoel voor humor te hebben. Eindelijk doet iemand écht recht aan het Boek der Boeken en schrijft bij vlagen letterlijk een Goddelijke Komedie. De verhalen schitteren en zijn met respect voor het origineel geschreven. Dit boek is Beter dan het Boek der Boeken zelf. Guus plaatst het geloof in een eigentijds daglicht. De Bijbel voor Ongelovigen zou bij iedere aardbewoner op het nachtkastje moeten prijken. Guus schreef zijn versie omdat de Bijbel ‘De allermooiste verhalen uit de wereldgeschiedenis bevat en omdat ze zelden gelezen worden door mensen die niet zo gelovig zijn. Een gemiste kans.’ Reden genoeg om deze moderne Bijbel eens te lezen.
Alvast veel leesplezier. En ik hou mijn geest ondertussen onledig met het scheppen van literatuur met humor. Wellicht staan mijn boeken straks op de bescheiden afdeling Humor in jullie boekenkast. Om mezelf te inspireren heb ik alvast wat boeken van komiek Stephen Fry in huis gehaald. Blijft een geweldige man. Ook komiek David Sedaris verslind ik momenteel. Hoogst amusant. Jullie horen nog van me!
Comments