B&B vol schrijvers

‘Wie thuis is in zichzelf, is thuis in de hele wereld’, denk ik met een tevreden glimlach. Ik kijk uit het vliegtuigraampje naar de blauwe lucht. Dan naar de grond die steeds dichterbij komt als het vliegtuig Schiphol nadert. Tranen wellen op in mijn ooghoeken. I finally did it! Ik ben alleen op reis gegaan en ook nog teruggekomen.

‘Flying soloooo’, zingt Ilse de Lange in mijn oor.

‘Flying solooo like an angel in night/(…) /I’ve been down so low, now I’m up so high/there ain’t nothing short of dying’s gonna make me change my mind! Flying solo!’

De weg

Eerder op deze zonnige zaterdag neem ik de trein vanuit Pietrasanta. Terwijl het Toscaanse landschap achterwaarts aan me voorbijtrekt, kijk ik terug op de non-fictieweek met Volkskrant-journalist Jarl van der Ploeg in een klein bergdorpje. Het is één van de mooiste weken van mijn leven geworden. Deels vanwege de lange dagen vol inspiratie, de lessen om in te lijsten en de onvergetelijke mensen die ik ontmoette. En deels vanwege de lange symbolische weg die ik aflegde hiernaartoe.

Ik ben altijd een vrolijk, optimistisch en nieuwsgierig mens geweest. Een echte levensgenieter en humorist. Al jong raakte ik gefascineerd door culturen en beschavingen die niet de mijne waren, door de fabelachtige landschappen die deze planeet rijk is. Ik hield van de grote variatie aan mensen en de dieren en van de literatuur, de kunst en de filosofie uit allerlei landen.

Schaduw

Maar ik had ook een schaduw. En die schaduw besprong mij wel eens. En soms gebeurde dat als ik mijn veilige haven verliet en de grote wereld introk. Het was de wereld die me zowel aantrok als beangstigde. Als ik ging, won de angst het wel eens van mijn onstilbare nieuwsgierigheid. Ik raakte op vakantie dan overweldigd door de nieuwe indrukken, het onbekende besprong me als een spook en een diepe existentiële angst nam bezit van me. Oog in oog met de enorme rotsen in de Franse alpen voelde ik me klein. Alsof ze me zo konden vermorzelen. Vaak was het een angst voor de dood die op vakantie bezit van me nam. Op vakantie, weg van het veilige thuis, werd ik me pas bewust van mijn kwetsbare sterfelijkheid. Het was geen heimwee, ik wilde niet naar huis. Ik genoot van de landen en de mensen waren prachtig.

Gelukkig waren er in mijn jeugd en in mijn puberteit ook heel wat vakanties waarin de angst zich volledig op de vlakte hield, waarin zich de mooiste herinneringen en ervaringen in mij nestelden.

Het avontuur lonkt

Later zag ik vrienden en familie het avontuur opzoeken. De één ging een jaar studeren in Engeland, de ander in Amerika. Er was iemand die schapen gingen scheren in Nieuw-Zeeland en mensen die een talencursus volgden in Spanje. Ze kwamen op een of andere manier altijd heel positief veranderd terug. Ook als ze maar een paar weken waren weggeweest. En ik vond het altijd zo jammer dat ik het niet durfde. Het leek me heerlijk om de wereld te verkennen, alleen met mezelf. Het zou me het gevoel geven dat de wereld letterlijk aan mijn voeten lag. Dan zou ik pas echt vrij zijn. Het avontuur bleef lonken, maar ik durfde me er nog niet aan over te geven.

Stockholm

De laatste keer dat ik een oprisping van reisangst had, was toen ik naar Stockholm zou gaan, in 2009. Het was de reis van mijn dromen. Maar op het laatste moment cancelde ik de reis.

‘Anouk, ik denk dat ik niet durf te vliegen’, zei ik tegen mijn zus. Ik raakte daarna in een diepe crisis. In 2011 was ik weer echt gelukkig, ik overwon in de tussentijd al mijn angsten en werd eindelijk heer en meester over mijn geest.

Thuis

En ik deed toen twee beloften aan mezelf: ‘ik ga alles doen wat ik nooit heb durven doen’. En: ‘ik ga alles wat me ooit nog dwarszit recht in de ogen kijken’. Aan die beloften heb ik me gehouden. In 2011 overwon ik mijn angst en zo kwam ik uiteindelijk thuis bij mezelf. Ik voelde me volledig thuis in mijn eigen geest. Wie echt thuis wil komen bij zichzelf, moet eerst zijn schaduw overwinnen. De angst, de somberte. Dan pas kun je echt gelukkig zijn. En wie thuis is in zichzelf, die heeft de hele wereld.

Twee jaar terug ging ik 10 dagen naar Ierland met een vriendin. Het was een vakantie met veel moois, maar toen ik terugkwam, bedacht ik dat het tijd was om mijn grootste dromen te realiseren. Het onbekende riep me. Ik wilde de wereld verkennen, alleen met mezelf. Nieuwe mensen leren kennen. Ik wilde mezelf volledig overgeven aan dat machtige onbekende.

Verlangen naar vrijheid

Ik wilde vrij zijn: geestelijk en fysiek. 10 Dagen lang, 24 uur lang bij een ander zijn, is al een uitdaging als je met iemand getrouwd bent, laat staan als je dat niet bent. Ik heb tijd alleen nodig om af te schakelen ’s avonds. Ik vind het sinds Ierland fijn om op vakantie te gaan met vrienden, maar dan niet langer dan 2 tot 4 dagen. Verder ga ik in mijn eentje op reis om nieuwe dingen te leren en nieuwe mensen te ontmoeten. Mijn eerste alleen-reis-doel was vorig jaar de stilteretraite. Ik schreef er een reisverslag over: (https://www.columnkanon.com/post/een-stilte-retraite-en-een-indiaas-avontuur)

Ik dacht: ik begin met het moeilijkste. Een vakantie waarin ik oog in oog sta met mezelf en niet mag praten met de mensen die er ook zijn. Het was een mooie ervaring, de stilteretraite. Dit jaar was het tijd voor de rest van mijn masterplan. Ik wilde op schrijfvakantie. In m’n eentje naar het buitenland en dan creative writing coursesvolgen met een groep die ik daar zou ontmoeten, bijvoorbeeld. Ik zette voor 2025 mijn zinnen op de non-fictieweek in Toscane. Ik heb erg uitgekeken naar deze reis. En de reis werd nog mooier dan ik me voorstelde.

Dan nu de grote reis.

Op zondag 10 augustus brengt mijn moeder me naar het station. Bepakt en bezakt zit ik op het perron. Nu gaat het écht gebeuren. Even denk ik aan mijn vroegere zelf. Ik voel een lichte kramp in mijn buik. ‘Ik zou het toch niet weer doen? Bang worden?’ Op het moment dat ik dat denk, appt toevallig mijn meest bereisde tante. Ze is getrouwd met een Amerikaan en woont een groot deel van het jaar in Amerika. ‘Ben je al op vakantie in Toscane?’ ‘Nee, ik sta op het perron in Weert’, app ik terug, ‘Ik vertrek nu’. Tijdens de treinreis vertelt mijn tante me tot in detail alles over het reilen en zeilen op Schiphol. Het zweempje angst dat ik voelde is zo vertrokken. Dank aan tante Ans!

Eerste ontmoetingen

Ik slaap een nachtje in een hotel in de buurt van Schiphol. Ik vertrek redelijk vroeg, vandaar. De volgende ochtend staat de shuttlebus voor het hotel. En dan op naar de grote luchthaven. Werkelijk: alsof ik dit al jaren in mijn eentje heb gedaan, doorloop ik het hele proces daar.

Bij de gate ontmoet ik al twee mensen die ook in mijn groep zitten. Het gaat heel spontaan en op één of andere manier komen ze me zelfs bekend voor. We nemen het vliegtuig naar Pisa - waar een derde groepsgenoot zich bij ons voegt - en vervolgens pakken we de trein naar Pietrasanta. Hier worden we opgehaald door Elena Benvenuti, een verre afstammeling van de voorname Italiaanse familie de Medici, aan wie ooit haar huis toebehoorde. Zij is de eigenares van het voormalige B&B op de berg en ze organiseert op haar idyllische landgoed retraites en cursussen voor schrijvers.

B&B vol liefde

We komen aan bij het huis. Als we bijna het hek door rijden zegt Remi: ‘Het lijkt wel B&B vol liefde!’  ‘Nou dat wordt dan vechten’, zeg ik, ‘Er zitten twee mannen en zes vrouwen in onze groep.’ Dan toch maar geen B&B vol liefde. Dit wordt ‘B&B vol schrijvers’!

De eerste avond

Het is een prachtig en authentiek middeleeuws huis. Ik slaap in een hemelbed! Mijn leven lang ben ik al dol op huizen met een ziel. Ik voel me meteen thuis. Al gauw zit de groep beneden aan de tuintafel en wordt de eerste fles wijn ontkurkt. We leren elkaar al aardig diepgaand kennen deze avond, mensen durven zich snel kwetsbaar op te stellen, in geschreven tekst en in gesproken taal. Eigenlijk zijn de meesten van ons geen groepsmensen, maar dit vinden we geweldig. ‘Schrijvers zijn zowel introvert, als extravert’, zegt Sandra. En wij hebben iets gemeen: we zijn allemaal schrijver.

De mensen

Iedereen heeft een intrigerend verhaal. Er is een vrouw die allerlei projecten aanpakt in Kirgizië. Ze studeerde ooit Russisch. ‘Mijn moeders’ moeder verraadde ooit haar man aan de Duitsers in de tweede wereldoorlog, daarover schrijf ik een boek’, vertelt ze me. Een intrigerend thema, dat ingrijpt in het familiesysteem. Daarover schrijft ze deze week een prachtige tekst die iedereen raakt. Er is een vrouw van Joodse komaf die een indringend en ontroerend stuk schrijft over de ellende in Gaza. Ze komt uit het Amerikaanse Indiana en woonde een hele tijd in New York. Voor de liefde kwam ze naar Nederland.

Humordeskundige

En de gezellige prentenboekenschrijver die zichzelf grinnikend ‘spiritueel hoogbegaafd’ noemt, leest ons haar levendige verhalen voor. Ik maak kennis met een sociaal psycholoog die promoveerde op het onderwerp humor. Dit spreekt mij als humor-ervaringsdeskundige natuurlijk erg aan. Ze is ook nog afkomstig uit Maarheeze, vlakbij Weert. Dat verzin je toch niet? Ik lees haar inspirerende boek en mijn eigen humor blijkt ook nog wetenschappelijk onderbouwd te zijn. Altijd fijn om te weten. Dan weten jullie ook dat het onderbouwd is, wat ik doe. Dan is er nog een man die lesgeeft op de school voor journalistiek. We houden beiden van Brabantse gezelligheid, dus ook dat geeft een klik.

Verder is er nog een schrijfster die tevens bètawetenschapper is en die in Australië en Zwitserland heeft gewerkt. Veel bereisde mensen hier. Daar ben ik er nu één van! We hebben zelfs een schrijvende salsa DJ in onze groep die een boek schrijft over salsa op de werkvloer. Dat wil ik ook wel eens uitproberen!

De eerste ochtend begint de les om 09.15u. Jarl van der Ploeg heeft gisteren zitten luisteren toen ik tegen Jacobine vertelde dat ik al 1,5 jaar bezig ben met een boek maar dat ik de eerste letter nog niet op papier heb gezet. Wel lees ik als achtergrond talloze boeken.

Geestelijk computerscherm

‘Danielle’, zegt Jarl, ‘schrijven is uiteindelijk gewoon doen.’ Dat klopt! Dan vertel ik: ‘Mijn boek zit al als een kunstwerk in mijn hoofd. Ik heb al heel wat pagina’s geschreven hierboven. Mijn geest is net een computerscherm. Ik schrijf en schrap en verplaats en dat doe ik allemaal in gedachten. Dat heb ik geleerd toen ik op een tankstation werkte. Ik schreef toen ook freelance voor een krant en websites. Tijdens het poetsen op het tankstation, verzon ik hele verhalen, die ik thuis alleen maar uit hoefde tikken.’

De groep vindt dit een bijzondere en interessante manier van schrijven. En op deze vakantie zet ik toch echt de eerste letters. Yes! Het voelt toch als een bevrijding. Ik heb drie stukken geschreven die ook echt in mijn boek kunnen in een iets gewijzigde vorm. Tijdens het schrijfproces kan iedereen een plek zoeken in het koele huis, een schrijfplek in de tuin, in een stoel of een hangmat of je kunt al denkend gaan wandelen.

De eerste letters

Ik schrijf over het Belgische biertje Delirium dat ik voor het eerst durfde drinken op mijn reisje naar Brugge een week eerder. Het etiket is beroemd vanwege de roze olifant, die erop staat. Ik durfde het eerst niet te drinken, omdat ik bang was voor de roze olifanten die ooit mijn leven kapot maakte. Je kent het wel: ‘Denk niet aan een roze olifant’ en dan komt ie! De roze olifant wordt nog regelmatig benoemd door de groep.

Ook schrijf ik over die keer dat ik door de kleuterjuf ontmaskerd werd als potloodvreter. En ik schrijf over Stockholm. Net als Jarl van der Ploeg werd ik verliefd op een land. Jarl werd als kind verliefd op Italië en wist toen al dat hij Italië-correspondent wilde worden. In zijn boek geeft hij kostelijke en regelmatig ironische beschrijvingen van de volksaard hier.

Verliefd op een land

Ik ken die liefde, maar ik heb die voor Zweden. De eerste zin van mijn ode aan Zweden luidt: ‘Ik werd verliefd op Zweden, zoals een vrouw verliefd wordt op een grote liefde.’ En toen volgde er een verhaal waar ik aardig tevreden over ben. Tijdens het eten en de uurtjes in de kroeg nabij beginnen we mooie zinnen van elkaar op te schrijven. Eén van mijn zinnen die het boekje haalden: ‘De vrouw bestaat pas 100 jaar!’ en dat is op het wereldse niveau ook zo.

Italië in augustus

Op vakantie lees ik ook verder in Jarls boek Wegens vakantie gesloten waarin Italië in augustus geroemd wordt. Ik wist dus al wat hier mooi is in augustus en het blijkt in de praktijk ook zo te zijn! Het is de hele dag La dolce vita wat de klok slaat. Eén van de aanraders in het boek is het strand van Pietrasanta. Daar wil ik heen! Op een vrije dag bezoek ik samen met één van onze twee Sandra’s en Remi het stadje Pietrasanta. Echt Italiaans met gele en oranje huizen met groene raamvleugels en kleine winkeltjes met echte Italiaanse etenswaren. Ook de tabakswinkels zijn hier nog zeer talrijk. Pietrasanta staat bekend vanwege de kunst in de openbare ruimte. Mooi plaatsje. Later pakken Remi en ik de fiets naar dat strand. Het is zien en gezien worden! Italiaanse mannen strijden om de aandacht en paraderen voorbij in hun ballenknijpers. Gek genoeg hoor ik vooral vrouwen elkaar ‘bella’ noemen.

Verrukkelijk eten

Jarl is onder de indruk over de schrijfprestaties van de groep. Het zijn ook allemaal ervaren schrijvers. We beginnen elke ochtend om 9.15u en met een paar pauzes zijn we om 18u klaar met de lesdag. En dan gaan we ’s avonds aan de lange tafel zitten met het geblokte tafelkleed en dan komen er nog meer verhalen los, terwijl de wijn rijkelijk vloeit. Er is heerlijk eten met recepten afkomstig uit het kookboek van de Italiaanse moeder van Elena. Weinig pasta, want dat zou voorspelbaar zijn, en veel verrassende Italiaanse gerechten. Alle taferelen worden begeleid door het geluid van de cicaden in de bomen en struiken, die gek genoeg ’s avonds op een bepaald tijdstip allemaal tegelijk ‘uit’ gaan.

’s Nachts komt het tussen de zwerfkatten die door huis en tuin lopen soms tot een pootgemeen. Met veel gekrijs. Er is net een nestje geboren, de kleintjes gaan mee met mensen en moeder miauwt regelmatig op zoek naar haar kroost. Ook is er een hele familie zwerfschildpadden, compleet met kleintjes. Eentje gaat telkens op avontuur, hij komt bij ons zitten.

Op dag zes ga ik als eerste naar huis. Nu echt: flying solo! Ik neem warm afscheid van de groep. En wie weet, zien we elkaar nog eens? Veel mensen komen terug naar deze mooie plek.

De Diepte

Wat een heerlijke vakantie! In de trein terug denk ik nog even aan mijn vroegere zelf. De ‘ik’ die bang was voor het onbekende. ‘Zie je wel, het komt allemaal goed Daan!’ Ik ken meerdere verhalen van mensen die vroeger geplaagd werden door angsten op vakantie, maar die later aan de andere kant van de wereld gingen wonen. Alsof je er een intrinsieke motivatie tot reizen van krijgt van heimwee en angst. Het verlangen naar de bevrijding uit de ketenen die je jezelf om deed.

Als ik in m’n eentje in het vliegtuig naar Amsterdam zit, denk ik aan het lied De Diepte van S10.

S10 heeft heel wat psychiatrische klinieken van binnen gezien voordat ze de muziekster werd die ze nu is. Ze had angsten, depressies en psychoses. Het lied De Diepte bracht haar naar het Eurovisie Songfestival. Het nummer is een ode aan al haar vorige zelven, vooral ook de pijnlijke, die haar gemaakt hebben tot de vrouw die ze nu is. Ze laat haar schaduw-zelf nooit los. Ze hoort bij haar.

Ode aan mezelf

Dit verhaal is ook een ode aan de Daan die ik ooit was. Dankzij haar is de nieuwe Daan opgestaan. En dit is pas het begin! Volgend jaar wil ik naar de creative writing course aan de universiteit van Tallinn in Estland. Ik stap over op het Engels. Het moet een prachtige stad zijn die zowel Scandinavisch voelt als Slavisch. Ook wil ik in de toekomst naar een creative writing course in Oxford. Dan ben ik misschien de eerste Fatimees die kan zeggen dat ze een week in Oxford heeft gestudeerd. En over een paar jaar ga ik vast een maand schrijven aan de universiteit van Edinburgh.

Het nieuwe zelf dat geboren is, zit vol verlangen naar steeds nieuwe avonturen! En ik beloof; ik neem jullie mee in mijn verhalen. Ik ga dan weer alleen op reis, maar kom thuis met weer een wereld aan verhalen.